سلام
سال ها پیش وقتی که سرودن شعر را در کنار دوستان عزیز شروع کردم هرگز فکر نمی کردم که روزی فرابرسد که با انبوهی از تجربیات تلخ و شیرین، سرودن شعر همچنان برایم یک دغدغه ی مهم و فراموش نشدنی باشد. هر چند هرزگاهی به آن خاطرات دور و دراز را با خود مرور می کنم حتی یکبار به دوستان پیغام دادم و از ایشان خواستم که باز دور هم جمع شویم اما انگار آن روزها هیچگاه قرار نیست دوباره تکرار شود.
در طی این سال ها موفق شده ام کتاب های مختلفی اعم از شعر را به چاپ برسانم برای همین تصمیم گرفتم مجموعه شعری از شاعران فعال در این سایت و ... تهیه و به چاپ برسانم. این کتاب در دو بخش شعر سنتی(غزل، رباعی و ... ) و آزاد(نو.سپید و ... ) تدوین خواهد گردید. انتخاب شعر بر عهده شاعر است و علاقه مندان می توانند شعر منتخب خود را به آدرس الکترونیکیasgarbahmanyar@gmail.com ارسال نمایند. بدیهی است هیچ هزینه ای در خصوص چاپ و نشر دریافت نخواهد گردید. تنها از کسانی که مایل به دریافت نسخه چاپ شده و دیحیتال کتاب مذکور باشند، هزینه دریافت خواهد شد. همچنین دوستان عزیز می توانند عنوان پیشنهادی برای این اثر را در بخش دیدگاه ها برای ما ارسال بفرمایند.

با تشکر
عسگر بهمن یار

نعت رسول الله(ص)

دنياي فانی را نگرعالم همه میدان توست
آدم ،تن خاکی، غبار گلشن ایمان توست

عیسای روح الله، اگربرآسمان بالارود
درآرزوی سایه ی معراج،هم پیمان توست

موسی اگردیدار حق در طور سینا می کند
از برکت آن سینه ی پرسوز واطمینان توست

گر آن خلیلش آتشی راچون گلستان می کند
از عطر خوشبوی گلت سرمست از ریحان توست

نوح نجی الله اگراعجاز کشتی می کند
درکارخود تایید اودر ساحت قرآن توست

گرحضرت صالح برون آردشتر رااز جبل
درمکتب شق القمر از دانش آموزان توست

جبریل اگر شد همسفر درلیله الاسرا خبر
حالا توانش رانگر جامانده از میدان توست

یونس به بطن حوت دررازو نیاز باخدا
گربود سالم از دعای آن سحر خیزان توست

یوسف به قعر چاه خودهرروز وشب درذکرتو
راه نجات حضرتش سیمای خوش الحان توست

ایوب پیغمبراگر درچشمه شستی خویش را
برتن لباس عافیت از چشمه ی دستان توست

در عشق دیدارتو ما هر لحظه در شور و شعف
دل منتظر بردیدن روی گل وبستان توست

امیددارد صالحی در روز محشر ازشما
شافع شوي ازبهراو زيرا كه ازياران توست

✍صالحی

۰۳/۰۲/۲۴

بسمه تعالی

سروده های شورانگیز و سوگ سروده های عرب درباره ی عاشورا

مطالعه این سروده ها نشان می دهد که رخداد عاشورا تاثیری ژرف بر جامعه ی آن روزگار و جهان اسلام بر جای می گذارد و شاعران را بر می انگیزد که ابعاد آن , به ویژه ابعاد تراژیک آن را بازگو کنند .
ادب الطّف از جواد شُبّر کتاب ارزنده ای است که کوشیده است بخشی از این اشعار را جمع آوری کند . شرح حال و نمونه ی اشعار پانصد شاعر عرب درباره ی امام حسین علیه السّلام از قرن اول تا قرن چهاردهم در این کتاب آمده است . نخستین شاعر عقبه بن عمرو السهمی _ شاعر اواخر قرن اول و هم عصر عاشورا _ و آخرین شاعر شیخ مهدی مطر در گذشته ی سال 1395 قمری است . او در مقدمه ی کتاب می گوید اگر بنا بر جمع آوری همه ی اشعار بود , به صدها جلد می رسید .

سروده های شاعران عرب در باب عاشورا بر محور " سوگ و مرثیه " است و بسیار اندک در آن ها بر عنصر " پیام و اندیشه ی عاشورا " تکیه شده است .

از کتاب : عاشورای شعر _ مولف : محمدرضا سنگری _ شرکت چاپ و نشر بین الملل _ 1395 _  تهران _ چاپ اوّل .

نه بارانی و نه شــب‌نم برایم

نه یک شاخه گل مریم برایم

تو آن گنجینه ای از جنس عشقی..

لطیفی... ،مثل ابریشم برایم

قاسمی

بسمه تعالی

بررسی و تحلیل وجه تصویری شعر" بر آستان بهار "  از قیصر امین پور

  چاپ شده در مجموعه مقالات  : دهمين همايش ملی مطالعات و تحقيقات نوين در حوزه علوم انسانی , مديريت و کارافرينی ايران _ برگزيده نهايی

چکیده

تصویرسازی از ارزشمندترین عناصر شعر است. و می تواند خواننده را به فضای زیبا و ناب ِ ذهنی برد. قیصر امینپور در سروده ی الهی ِ درآستان بهار, تصویر های ناب و زیبا و بیشتر, تخیّلی و نو دارد. تصویرها,عاشقانه است. و برای قالب غزل که محتوای عشق محور دارد, مناسب می باشد. بیشتر تصویرها, لایه ای می باشند. و فهمیدن آنها, نیاز به فکر کردن دارد. در تصویرسازی, عنصر اخلاق رعایت می شود. وتصویرها, یادآور ارزش های دینی و امید هستند.

کلمات کليدي: شعر قیصر امین پور , تصاویر الهی

مقدمه

زنده یاد قیصر امین پور به گواه اثرهای مشهورش ,  از شاعر های نامی ادبیّات پارسی معاصرکشور است . ایشان , به خاطر اثرهای شناخته شده اش , نویسنده و پژوهشگر ادبی توانمندی نیز هست . ایشان , در قالب غزل و به وِیژه غزل آیینی , چندین سروده ی ماندگار دارد . ایشان در یک غزل الهی , تصویرهای ناب و ماندگاری می آفریند . در زیر , به بررسی ِ تصویر هایِ این سروده ی الهی می پردازیم .

متن

خورشید خم شد تا نگاهت را ببوسد

گل غنچه شد تا قرص ماهت را ببوسد

معنی تصویرمصراع نخست :
نگاه تو , آنچنان زیباست که خورشید آسمان برای بوسیدنش , خم می شود . و به سویت می آید .
ویژگی های تصویر : 1 . عاشقانه است . 2. دارای سادگی است . 3. تخیّلی و غیر واقعی است . 4. از آرایه ادبی : تشخیص , استفاده شده است .
معنی تصویر مصراع دوم :
وقتی گل ,  صورت زیبای مانند گِرد ِ ماه تورا می بیند , به شکل غنچه در می آید , تا چهره ات را ببوسد .
ویژگی های تصویر: 1 .عاشقانه است . 2. تخیّلی و غیر واقعی می باشد . 3. از آرایه های ادبی :  مراعات النّظیر , تشبیه  و تشخیص استفاده شده است .  4. شاعر,  دقّت بالایی در تبدیل شدن گل به غنچه برای تصویر سازی ِ حالت بوسیدن , دارد .
هفت آسمان افتاد در آیینۀ آب
تا لحظه ای ردّ نگاهت را ببوسد
معنی تصویر بیت :
در یک مکان دارای آب ,  که مانند آیینه می باشد . و تصاویر را در خود نشان می دهد .
هفت آسمان برای یک لحظه بوسیدن  ِ عبور نگاه تو از کنار آن آب , به سمتش می آید . و عکسش در آن آب می افتد.
ویژگی های تصویر : 1. عاشقانه است . 2. لایه ای است و فهم آن نیاز به فکر کردن دارد . 3 . تخیّلی و غیر واقعی می باشد . 4. تصویر , بسیار نوآورانه است . و در ادبیّات منظوم پارسی , نادر است . 5 . از آرایه های ادبی : تشخیص و اغراق استفاده شده است .  
افتاده حتی سایۀ خورشید بر خاک
تا ذره ای از گرد راهت را ببوسد

معنی تصویر بیت : 
خورشید آسمان نیز , برای بوسیدن ِ کمی غبار از مکان عبور گام  هایت , از آسمان به سمت پایین می آید . و سایه ی خورشید بر آن محلّ ِ عبورمی افتد .
ویژگی های تصویر : عاشقانه است . 2. عجیب است . 3. تخیّلی و غیر واقعی می باشد . 4. لایه ای است و فهم آن نیاز به فکر کردن دارد . 5 . از آرایه های ادبی : اغراق , تشخیص , تضاد و مراعات النّظیر استفاده شده است .
شب خیمه زد بر سایه روشن های نیزار
تا تار مژگان سیاهت را ببوسد

معنی تصویر بیت :
در هنگام غروب , نی ها در نیستان , رنگ تیره و باز ,  به خود می گیرند . و به دلیل آنکه ,  نی های نیستان در زمان سیاهی شب ,  بسیار به مژه های مشکی تو شبیه می باشند , مانند خیمه ی سیاه رنگ , بعد از غروب ,  شب می آید . و  آن نی ها را فرا می گیرد . و می بوسد .
ویژگی های تصویر : 1. عاشقانه است 2. تخیّلی و غیر واقعی می باشد  3.  لایه ای است . و فهم آن نیاز به فکر کردن دارد 4. در مصراع نخست , از طبیعت بکر ِ نیزار در هنگام غروب , در تصویرسازی استفاده شده است 5. از آرایه های ادبی : تشخیص , مراعات النّظیر , تشبیه و واج آرایی استفاده شده است .  
در برکه خم شد روی عکس ماه در آب
نیلوفری، تا روی ماهت را ببوسد
معنی تصویر بیت :
آنقدر کره ی ماه ,  شبیه به چهره توست که برای بوسیدن گونه ات , گیاه نیلوفر در برکه ی آب , به سمت تصویر کره ی ماه که در آب انعکاس یافته است , خم می گردد .
ویژگی های تصویر : 1. عاشقانه است و برای غزل , که محتوای عاشقانه از ویژگی های اصلی این قالب ِ شعری می باشد , مناسب است 2. تخیّلی و غیر واقعی می باشد 3. از آرایه های ادبی : تشخیص , تشبیه و مراعات النّظیر استفاده شده است .
با سوز سینه بر لب تفتیدۀ عشق
آتش زدی تا دود آهت را ببوسد

معنی تصویر بیت : از سینه ی سوزنده ام آهی می کشم . و لبم نیز آتش گرفته است . و آن آه ِ مانند دود سیاه رنگ را که از دهانم بیرون آمده , می بوسم .
ویژگی های تصویر : 1. عاشقانه است 2. تخیّلی و غیر واقعی می باشد 3. مقداری لایه ای است . و فهمیدن آن نیاز به فکر کردن دارد 3. از آرایه های ادبی : تشبیه و مراعات النّظیر استفاده شده است .

دل آستین افشاند بر وهم دو عالم
تا آستان بارگاهت را ببوسد

" آستین افشاندن بر " : پشت پا زدن بر

معنی تصویر بیت :
قلب با پای خویشتن به رؤیاهای دو دنیا , پشت پا می زند ,  تا ای حضرت خداوند !  فقط , آستانه ی حرم تو را بوسه بزند .
ویژگی های تصویر : 1. تصویری که اندیشه ی عرفانی را به مخاطب منتقل می کند 2. تخیّلی و غیر واقعی می باشد 3. لایه ای است . و فهم آن نیاز به فکر کردن دارد 4. از آرایه های ادبی : کنایه , جناس , تشخیص و واج آرایی استفاده شده است 5. تصویر , یادآور ارزش های دینی است .

نتيجه ­گيري

قیصر امین پور در شعر توحیدی ِ" در آستان بهار " , برای خیال ِ مخاطب ,  تصویر های عاشقانه ,  بدیع و جان نوازی می آفریند . همچنین , در شعر و ادبیّات امروز ایران و جهان , تصویرسازی , جایگاه ارزشمند و والایی دارد. و خواهد داشت . پس , شاعران ایران , باید تصویر سازی های ضعیف و حتّی معمولی را کنار بگذارند . و با تصویر های  ِ شعری ناب و بدیع , در کشور و جهان , موفّقیّت بیشتری را به ارمغان آورند .

مراجع

1.  امین پور، قیصر؛ مجموعه کامل اشعار، انتشارات مروارید، تهران، 1390

نویسنده : سید محمد حسین شرافت مولا

از آن جنگل فقط اَلوار مانده
همه رفتند و تنها خار مانده
از آن دریاچه زیبا و شاداب
فقط یک برکه بیمار مانده
_
ابوالقاسم کریمی
6/فروردین/1402

Translator

Translator

Translator

بسمه تعالی

اندیشه شاه نعمت الله ولی درباره امام علی (ع)

چاپ شده در مجموعه مقالات : ششمین کنفرانس ملی علوم انسانی و مطالعات مدیریت

چکیده :

امام علی (ع) , از بزرگ ترین و درخشان ترین اولیای خداوند است . و رحمت و بخشش ایشان برای ماسوا الله  , بی پایان است . و جانفشانی و جهادگری های علوی (ع) باعث بقا و حقانیّت دین اسلام و جان حضرت احمد (ص) شد .  و بخاطر یاری حضرت خداوند ,  شیعه ی علوی (ع) از صدر اسلام  تا روز قیامت بر دشمن های امام علی بن ابیطالب (ع)  که تفرقه افکن , پر فریب , منفعت طلب و در حقیقت دشمن اسلام هستند , پیروز است .همچنین ,  دانش های بی پایان الهی ,  اعمال عالی و دریای عرفان ِ جان امام علی (ع) , در نزد حضرت خداوند  , جایگاه منحصر به فردی دارد . و برای زندگی ِ پر از گناه ,  شهوت و اشتباه های فردی و اجتماعی , الگوی انسان کامل است . همچنین , آخرین مقام امامت یعنی امام مهدی (عج) ,  همان امام علی (ع) ِ زمانه است .  و احیاگر ولایت و عدالت علوی (ع) در جهان ِ دور از اسلام حقیقی  ِ آخرالزّمان خواهد بود . نیز ,  در روزگار معاصر , کشور ها و گروه هایی به خاطر مادّی گرایی و ... با شیعه ها در جنگ هستند .  پس ,  جامعه باید با رجوع به معارف اسلامی  و به ویژه معارف علوی (ع) و مهدوی (عج) و تبعیّت از فرموده های راه گشا و دقیق ِ ولایت فقیه آیت الله خامنه ای , ظهور حضرت مهدی (عج) را فراهم کند . و با خواست و یاری حضرت خداوند , امام مهدی (عج) به همراه حضرت عیسی (ع) ظهور خواهد کرد . و با تایید نور بی پایان الهی , جامعه ی اسلام و حتّی تمام جامعه ی بشر به سعادت در دنیا و آخرت خواهد رسید .

واژه های کلیدی

اندیشه علوی (ع) , سیره علوی (ع)

مقدمه

شاه نورالدّین نعمت الله ولی , از سادات  , شاعرهای توانا , عارف ها و از بزرگان طریقت تصوّف نعمت اللّهی در قرن هشتم و نهم هجری است .  زیارتگاه و مقبره ی ایشان در شهرستان ماهان ِ استان کرمان است . دیوان اشعار ایشان سرشار از عرفان اسلامی و به ویژه معارف مرتضوی (ع) است . در زیر , به بررسی اندیشه های ناب علوی ِ شاه نعمت الله ولی می پردازیم .

متن

ولی بود به ولایت کسی که تابع اوست

موالیانه طلب کن ولی ولای علی

تمام اولیای دین از طریق تبعیّت , تمنّا داشتن و الگو گرفتن ولایت و اندیشه ی الهی و دینی ِ کامل حضرت حیدر (ع) , به مقام ولی بودن  , نائل شده اند  .  همچنین , در زندگی باید الگوی تمام بشر ,  ولایت کامل علوی (ع) در نیّت , زبان و عمل باشد . تا به سعادت الهی برسند .

جود او مفتاح موجودات کردند آنگهی

قفل حیرت بر دهان نطق هر گویا زدند
...
با وجود خوان انعام علی مرتضی
قرص مه یک گرده و جامی محقر آفتاب

در ادامه , شاه نعمت الله ولی به هدف بخشندگی استثنایی و رحمت بی پایان قلبی و عملی ِ علوی (ع) اشاره می کند . که باعث بُهت زبان ها , گشایش و بخشش همیشگی و تعجّب بی کران  تمام ماسوا الله است . و سُفره ی رحمت  ,  کرم و بخشش قلب الهی ِ تابناک حضرت مرتضی (ع) برای تمام موجود ها دائمی است . چنانکه سیّد محمّد حسین شهریار سروده است : " به خدا که در دو عالم اثر از فنا نماند       چو علی گرفته باشد سر چشمه بقا را " 2  .  و ماه عظیم آسمان ,  چون تکّه ی گرد نان و انوار زلال خورشید ,  مانند مایع نوشیدنی در کاسه ی آن سفره ی بخشش اعظم ِ علوی (ع) است . 

مقصد و مقصود عالم اوست و ابن عم او

این ندا روز ازل در گوش هوش ما زدند

در نزد حضرت خداوند پاک , مقام دینی کامل حضرت علی (ع) به همراه پسر عموی ایشان یعنی حضرت امین (ص) تا آنجاست که هدف از آفرینش دو جهان هستند .

در ادامه , شاه نعمت الله ولی به نکته ی عمیقی اشاره می کند :
هدف ما  باید در در طول زندگی با عقلانیّت و تحقیق و هوشیاری , شناخت اندیشه و به کارگیری اعمال عالی و بی نقص ِ حضرت محمد (ص) , حضرت علیّ ِ مرتضی (ع) و اهل بیت (ع) باشد . تا به سعادت در دو جهان برسیم . که حضرت خداوند ,  این فرموده و راه را , در روز نخست آفرینش انسان ,  تعیین کرده است . و راه های شناختی دیگر , در دنیای پُر از شهوت ,  پر از قدرت طلبی ها ,  فریبنده ی نفس و فانی , خطا است

یافته حکم خلافت از خدا و مصطفا

هرچه هست از جزو و کل بنوشته در فرمان اوست

امام علی (ع) از سمت و به دستور حضرت خداوند که داناترین موجود دو جهان , و کامل ترین رسول (ص) و فرستاده ی ایشان یعنی حضرت محمد (ص) , به مقام جانشینی  , حاکمیّت و ولایت و هدایت مسلمان ها رسیده است . و دستور ها و امر های ایشان بر همه ی مسلمان ها در تمام زمینه های اصل و فرع ِ  فردی و اجتماعی در زندگی دنیوی ِ عجیب و فریبنده ی نفس و عقل ,  تنها مسیر بی خطای هدایت و راه واجب  است . تا در زندگی دنیا و آخرت به سعادت الهی برسند .

گر نگوئی که مصطفا حق است

بازو و ذوالفقار حیدر چیستجهاد های علوی (ع) باعث دفاع از جان پیامبر (ص) و  بقای دین اسلام در صدر اسلام دربرابر کافرها و مشرک های چند خداپرست و دشمن های خون ریز ِ متعصّب و جاهل دین اسلام شد . و پرتو ایثار و شجاعت و قدرت حضرت علی بن ابیطالب (ع) , دین نوپای اسلام را  پایدار و ماندگار کرد . و اثبات حقّانیت ِ اسلام و حضرت محمود (ص) و تمام مسلمان ها , مدیون جانفشانی های علوی (ع) است .

می زند خورشید تیغ قهر بر اغیار او

می فشاند بر سر یاران او زر آفتابهمچنین , شهادت طلبی , مبارزه و مجاهدت های علوی (ع)  و یار ها و پیرو های عظیم الشّأن ایشان از صدر اسلام تا قیامت کبرا  , به یاری و پشتوانه ی خورشید شمشیروار حضرت خداوند ,  بر دشمن های علوی (ع)  که همان  دشمن های الهی و اسلام واقعی و ناب هستند , غالب و پیروز است . و  خواست  حضرت خداوند متعال , انوار خورشیدی ,  بر پیرو های حضرت امیرالمؤمنین (ع) می تاباند . و می گستراند .

لعنت به دشمنان علی گر کنی رواست

میکن مگو که این سخنی بس مکرر است

در ادامه , شاه نعمت الله ولی , لعن دشمن های امام علی علیه السّلام را جایز می داند .  و مسلمان ها را به لعن دشمن های علوی (ع) فرا می خواند . و از حضرت خداوند می خواهد تا دشمن های علوی (ع) را از رحمت خویش را دور کند . که آنها , دشمن های دین اسلام و باعث تفرقه در اسلام هستند .

و بیان می کند که شخص مسلمان ,  این سخن را علیرغم مخالفت یا مزاحمت دیگری , تکرار کند .  و حتّی به تکرار سخن های ضدّ آن در طول تاریخ اسلامی , نباید توجّه کرد . و به دفاع از حقانیّت درخشان امام علی (ع) و در حقیقت , دفاع از حقانیّت تابناک شیعه باید پرداخت . و این مسئولیّت و هدف والایی در زندگی است . تا دشمن های شیعه و اسلام شکست بخورند .

حسب و هم نسب بود به کمال

عمل و علم او فراوان است

در ادامه , شاه نعمت الله ولی به اصالت خاندانی امام علی (ع) که به انبیای الهی (ع) می رسد . و به فضیلت های اکتسابی ِ کامل علوی (ع) اشاره می کند . و  تعقّل , دانش های بسیار الهی و اعمال ِ عالی و بسیار و منحصر به فرد مولای متّقیان علی علیه السّلام را خواهد سُتود . بنابراین برای رسیدن به کمال در زندگی , باید به معارف و اعمال علوی (ع) مراجعه کنیم . که حضرت حیدر (ع) , الگو و انسان کامل الهی است .

باطنا شمس و ظاهرا ماه است

نور هر دو به خلق تابان است

سیمای ظاهری حضرت علی (ع) دارای زیبایی تمام , تابان و قمر مُشَعشع است . و دل ِ عارف ِ الهی ایشان , خورشید تابان است . و ماسوا الله  و بشر از آن همه نور های جمال ظاهری , عاشق هستند . و از آن  پرتو های عرفانی , کسب معنویّت می کنند . در اینجا , نکته ی مهمّی است که : عبادت و زهد و عرفان , نباید فرد مؤمن و مسلمان را از بهداشت , غافل کند . و امام علی علیه السّلام و و ائمه ی اطهار (ع) و انبیای ادیان الهی , به سلامت و بهداشت و جمال ظاهری بر اساس احکام دینی , می پرداختند .

سرخی روی موالی سکه نام علی است

برزخ دنیا و دین چون پادشا باید زدن

قلب و اعمال بی نظیر امام علی (ع) , برتر از عرفان و اعمال دینی تمام اولیای اسلامی در تمام زمان ها است . و اعتبار و آبرو و ارزش و مقتدای تمام بزرگ ها و اولیای مسلمان و دین اسلام ناب محمدی (ص)  است . و در طول تاریخ اسلام , تمام اولیای دین ,  ولایت علوی (ع) را ستایش کرده اند . همچنین , انسان و مومن کامل الهی  و مولی الموحّدین و حاکم و امیرالمومنین علی (ع) در دنیا و همچنین در دین , راه سعادت و کمال مطلق را  , علیرغم دشواری  این دو امر در کنار یکدیگر ,   پیمود  . و الگوی سعادت در زندگی دنیا و آخرت , برای تمام مسلمان ها و بشر است .  

نور چشم محققان جهان

دیده بی غطا علی ولی

دانش های الهی و کشف های عرفانی امام علی مرتضی (ع) , بی پایان است . و تمام بشر و حتّی والاترین دانشمند ها , برای رسیدن به مجهول های دانش دنیوی و اخروی خویش باید به انوار معارف دارای کمال  ِ ولی ّ ِ حضرت خداوند یعنی امام علی (ع)  که به اذن ِ خداوند تابنده در تمام علوم , دانای کامل است و بویژه کتاب نهج البلاغه , مراجعه کنند.

مس قلب ار بری به حضرت او

کندش کیمیا علی ولی

در ادامه , شاه نعمت الله ولی به نکته ی ارزشمندی اشاره می کند :

هر فرد , برای عارف کامل شدن ,  به راهنما و راهبر عارف نیاز دارد . و رحمت و بخشش بی پایان  ولی ّ ِحضرت پروردگار یعنی وجود امام علی بن ابیطالب (ع) , دریای عظیم عرفان الهی و راهبری است که با رجوع به درگاه ایشان یا معارف عرفانی ایشان , قلب بشر و هر سالک معمولی , زر می شود .

منابع

[1] شاه نعمت الله ولی، 1389. دیوان شاه نعمت الله ولی ، انتشارات نگاه.

[2] سید محمد حسین شهریار، 1391. دیوان شهریار _غزلیات، انتشارات زرین.

  نویسنده : سید محمد حسین شرافت مولا

در مدح صدیقه طاهره حضرت زهرا سلام‌الله علیها(ع)

استعانت از تـو خـواهم ای خـدا!
در مـديح دخـت پـاک مصطفی

او کـه باشـد بـر محبـانش همـه
شـافـع انـدر روز محشر، فاطمـه

فاطمـه یعنـی گـل يـاس كـبـود
فاطمـه یعنـی هـمـه بـود و نبــود

فاطمـه يعنـى جـلال احمـدى
فاطمـه یعنـی عطـای سـرمدی

فاطمـه يعنـى دعـای مـستجاب
ام اب بـا معنـى ام الكتـــــاب

فاطمـه يعنـی مناجـات و نمـاز
فاطمـه یعنـی هـمـه سـوز و گداز

فاطمـه محـور بـه هـستی آمـده
عین عشق و شور و مستی آمـده

فاطمــــه آینـــــــه ی ایزدمـا
فاطمـه سـری ز اســــرار خــــدا

فاطمـه انــــــسیه‌ی حـــورا بـــود
در ســـــــاوات علـى زهــرا بـــود

فاطمـه، موسـی، مدینـه طـور او
خیــره چـشم حوریـان از نـور او

فاطمـه روح عبـــادات و دعاسـت
بـر عبـاداتش خـدا را فخرهاسـت

فاطمـه، طـوبی، بتـول، عـذرا بـود
سـر سـبحان الـذي اسـرى بـود

فاطمـه و صـفـش بـرون از درک ما
کی برد پی بـر صـفاتش ماسـوا

فاطمـه ممـدوح رحمـان أمـده
وصـف او در کـل قـرآن أمـده

اوسـت كـفـو بـی مثـال بوالحـسن
اوست مادر بر حسین و بر حسن

ـست مفتـاح جنـان انـدر کـفـش
افتخـــار اوليـا شـد مـصحفش

فاطمــه كــويش تجلــي خــــدا
روی زیبـایش بهـشـت مـصطفی

فاطمـه خيـر النـسای انـس و جـان
او ز اعمـی روی مـی سـازد نـهـان

فاطمـه يـاسـين و قـدر و هـل آتی
فاطمـه طاهـا وكـوثر انمـا

فاطمه محبوبه سرمد بود
فاطمه هم حیدر و احمد بود

لن تنال البر شعار فاطمه
بذل و بخشش افتخار فاطمه

سائلی چون بر جنابش رو نهد
جامه‌ی شام زفافش را دهد

فاطمه ای مخزن علم لدن
دست ما از دامنت کوته مکن

ای که بر بیگانگان داری عطا
پوشه چشم نما بر آشنا

مدینه منوره ۱۳۷۶

Translator

بسمه تعالی

ثبت شده در سایت : سیویلیکا _ سال 1402

درس های محتشم کاشانی برای شاعران عاشورایی  

چکیده

شاعر عاشورایی برای افزایش معرفت خود و جامعه ,  که هدف حقیقی شعرعاشورا می باشد , باید به ترویج ارزش های عاشورا بپردازد . و تنها سوگ سُرا و شهرت خواه نباشد . محتشم کاشانی ,  برای افزایش معرفت و بصیرت جامعه و تنها نماندن امام معصوم ِ زمانه ,  که برای فریب دشمن های امام حسین (ع)  و راحت طلبی , امام حسین (ع) را یاری نکردند , برای شاعرهای عاشورایی درس های : افزون بر پرداختن به سیمای امام حسین (ع) , پرداختن به سیما و سیره ی پلید دشمن های حسینی ( ع) و همچنین ,  ندامت قلبی و عملی عاشورایی جامعه و نیز ,  درس های : نقش تربیتی حضرت رسول (ص) و حضرت صدّیقه (ع) بر اندیشه ی امام حسین (ع) برای تصمیم در انجام  قیام عاشورا و نجات اسلام محمّدی ِ واقعی و ترویج سایر هدف های قیام عاشورا و ارزشمندترین هدف های اسلامی ِ عاشورا یعنی هدف های الهی را می دهد . 

واژگان كليدي: محتشم ، درس برای شاعران عاشورایی

مقدمه

شاعر بزرگ عاشورا محتشم کاشانی در سده ی دهم هجری قمری  پا به جهان نهاد .  ایشان , در ترکیب بند عاشورایی ِ  بسیار مشهور و ماندگار دوازده بندی خویش , درس های کاربردی و عقیدتی ارزشمندی را برای افزایش بصیرت و معرفت شاعر های عاشورایی که هدف بسیار ارزشمندی در تربیت و کمال شاعر عاشورایی می باشد , بیان می کند . که در ادامه می آید .

متن

باید شاعرهای عاشورایی ,  مانند محتشم کاشانی , به ترویج هر چه بیشتر ِ عزاداری بسیار عظیم شهید های تابان بی سَر کربلا و اسیر های بسیار مظلوم شام (ع)  بپردازند . زیرا , ایثار آنها برای بشریّت , بی پایان است .

در اینجا , این نکته نیز قابل بیان است :

در سال های اخیر , عزاداری امام حسین (ع) و شهید ها و اسیر های نورگستر کربلا در ایران اسلامی ,  پرشور است . امّا ,  به پرشوری بسیار دهه ها و سده های اخیر نمی باشد . پس ,  شاعر های عاشورایی روزگار ما , نباید سکوت کنند . و محتشم وار ,  سوگ بزرگ شهید ها  و اسیر های کربلا را یادآوری نمایند . و عزاداری ِ عاشورایی با عظمت تر را ترویج کنند .گویا طلوع می‌کند از مغرب آفتاب

کاشوب در تمامی ذرات عالم است
گر خوانمش قیامت دنیا بعید نیست
این رستخیز عام که نامش محرم است
...
جن و ملک بر آدمیان نوحه می‌کنند
گویا عزای اشرف اولاد آدم است
یا :
روزی که شد به نیزه سر آن بزرگوار
خورشید سربرهنه برآمد ز کوهسار
موجی به جنبش آمد و برخاست کوه کوه
ابری به بارش آمد و بگریست زار زار
گفتی تمام زلزله شد خاک مطمئن
گفتی فتاد از حرکت چرخ بی‌ قرار

یا :

بر حربگاه چون ره آن کاروان فتاد
شور و نشور واهمه را در گمان فتاد
هم بانگ نوحه غلغله در شش جهت فکند
هم گریه بر ملایک هفت آسمان فتاد

شاعر های عاشورایی ,  مانند محتشم کاشانی , باید  سیرت دشمن های حضرت حسین (ع) و شهید ها و اسیر های تابنده ی کربلا (ع) را با ژرف نگری نشان بدهند .  تا بصیرت خواننده و جامعه را بالا ببرند .
که در میان اشعار عاشورایی ادبیّات پارسی , حجم کمتر ِ متن سروده ,  به تحلیل سیرت و اندیشه ی دشمن های امام حسین  (ع) می پردازد . و حتّی , در معاصر و نیز در روزگار ما , باید از این غفلت , کاسته شود .

آه از دمی که لشکر اعدا نکرد شرم
کردند رو به خیمه سلطان کربلا
..
پس بر سنان کنند سری را که جبرئیل
شوید غبار گیسویش از آب سلسبیل

برای نمونه , در ترکیب بند عاشورایی محتشم کاشانی از میان دشمن های امام حسین (ع) , نام ِ  ابن زیاد ملعون  , نیز آورده شده است .
او با حیله ی فراوان , مردم کوفه را از بیعت و همراهی با حضرت مسلم بن عقیل (ع) , باز داشت .
امّا در بیشتر سروده های عاشورایی ادبیّات پارسی به نام ابن زیاد ملعون و بیان سیرت و اندیشه ی او اقدام نمی شود .

آری , پرداختن به سیرت و اندیشه ی دشمن های امام حسین (ع) ,  به اندازه ی پرداختن به ویژگی های یارهای درخشان امام حسین (ع) ,  برای اندیشه ی فرد ها و جامعه ی اسلام و حتّی بشریّت , ارزشمند است .

ای زاده زیاد نکرده‌ست هیچ ‌گه
نمرود این عمل که تو شداد کرده‌ای
کام یزید داده‌ای از کشتن حسین
بنگر که را به قتل که دلشاد کرده‌ای

خورشید آسمان و زمین نور مشرقین
پرورده ی کنار رسول خدا حسین

شاعر های عاشورایی , در شعر خویشتن باید به نقش مهمّ تربیتی امام حسین (ع) به وسیله ی پیامبر گرامی اسلام (ص) ,  که قیام حضرت سیّدالشّهدا (ع) , از تربیت اصیل امام حسین (ع) به وسیله ی حضرت پیامبر اسلام (ص) , ریشه گرفت ,  اشاره نمایند . و بپردازند . امّا , در شعر عاشورایی و به ویژه شعر عاشورایی معاصر ,  به این امر ارزشمند , کم توجّه می شود .

محتشم کاشانی ,  ندامت عاشورایی را بسیار بزرگ می داند . آری , تنها ماندن امام حسین (ع) و یار های شهیدش (ع) در دشت کربلا ,  برای عهد شکنی و حتی راحت طلبی و  بی تفاوتی ِ امّت اسلام بود .

کاش آن زمان ز آه جهان سوز اهلبیت
یک شعله برق خرمن گردون دون شدی

کاش آن زمان که این حرکت کرد آسمان
سیماب‌وار گوی زمین بی‌سکون شدی

کاش آن زمان که پیکر او شد درون خاک
جان جهانیان همه از تن برون شدی

کاش آن زمان که کشتی آل نبی شکست
عالم تمام غرقه ی دریای خون شدی

شاعر های عاشورایی , باید مانند محتشم کاشانی , ندامت عاشورایی را در شعر های خویش به صورت تحلیلی , به کار ببرند . و موجب بیداری خواننده ها و جامعه شوند .  و نگذارند که مسلمان ها , دوباره بی تفاوت و دنیا پرست و راحت طلب و عهدشکن با امام عصر ِخویش گردند .
یک نمونه ی موفّق در این مورد : مثنوی عاشورایی معلّم دامغانی با مصراع ابتدایی ِ " روزی که در جام شفق مل کر خورشید " است . که به نحو والایی ,  ندامت عاشورایی را بیان می کند . و گوشزد می نماید .

هست از ملال گرچه بری ذات ذوالجلال
او در دلست و هیچ دلی نیست بی‌ملال

شاعر های عاشورایی ,  باید هدف های الهی ِ امام حسین (ع) و شهید های کربلا را نیز در شعر بیاورند  .  که در سروده های عاشورایی ِ ادبیّات پارسی , مورد های کمی به صورت درخشان به این امر , پرداخته اند . از جمله ی این موارد ناب , مثنوی روضه الاسرار , سروده ی سروش اصفهانی است .
آری , مهم ترین هدف امام حسین (ع) از قیام عاشورا , نخست , جنبه ی الهی است . و سپس , جامعه ی مسلمان ها و بشریّت است . زیرا , تنها آفریننده ی هستی و تنها خواست بی چون و چرای دو جهان و تنها منبع قدرت کائنات و تنها منبع نور ِ هستی , سرشت الهی است .

 آری , محتشم کاشانی در بیت بالا ,  هدف عارفانه ی امام حسین (ع) از شهادت خویشتن را ,  کسب رضایت الهی و فتح دل ها بیان می کند .
و شاعر های عاشورایی , باید هدف های تابناک الهی ِ دیگر را نیز در سروده هایشان , کشف کنند .

چون روی در بقیع به زهرا خطاب کرد
وحش زمین و مرغ هوا را کباب کرد
...

آن تن که بود پرورشش در کنار تو
غلتان به خاک معرکه کربلا ببین

محتشم کاشانی در سروده ی عاشورایی ماندگار خویش , علاوه بر فضای مرثیه , نکته های سرشار از حکمتی  را نیز ,  برای بالا بردن معرفت خواننده ها ,  اعمّ از جامعه و حتّی شاعر های عاشورایی نیز بیان می کند .

 ایشان , در سروده ی عاشورایی اش ,  به پرورش امام حسین (ع) به وسیله ی معارف ناب وحیانی و نبوی (ص) ِ وجود مادر بزرگوار ایشان یعنی حضرت صدیقه (ع) اشاره می کند . و شاعر های عاشورایی را به ترویج این موضوع ارزشمند در سروده های عاشورِایی خویش ,  یاد آوری می کند . زیرا , حضرت فاطمه (س) که بنابر یک حدیث نبوی (ص): " فاطمه پاره تن من است، هر که او را اذیت کند مرا اذیت کرده و هر آنچه او را خشنود سازد مرا خشنود ساخته است. " [2],  در زمان زندگی اش , بنابر تاریخ شیعه ,  جانشینی و امامت امّت اسلام را ,  در وجود امام علی (ع) و امام حسن مجتبی (ع) و امام حسین (ع) می دانست . و روشنگری می نمود . و در حقیقت ,  قیام عاشورا , میراث فاطمی (ع) و پیروی از اندیشه های حضرت فاطمه (س) بود .  در شعر های  عاشورایی ادبیّات پارسی و حتّی در شعر عاشورایی معاصر و روزگار ما ,  به این مسئله ,  کمتر پرداخته شده است . و شاعر های عاشورایی ,  باید به این مسئله ی ارزشمند ,  بیشتر بپردازند . و تحلیل کنند .

بحث و نتيجه‌گيري

محتشم کاشانی ,  درس های عاشورایی ارزشمندی را برای استفاده ی شاعر ها برای افزایش معرفت و بصیرت  در شعر خویش و جامعه , که هدف حقیقی شعر عاشوراست ,  بیان می کند . در روزگار ما , امام مهدی (عج) جانشین و امام حسین (ع) ِ زمانه است . و شاعر های عاشورایی در شعر خویش ,  وظیفه دارند ,  با بالا بردن معرفت عاشورایی و ترویج سیره ی امام حسین (ع) در جامعه ی ایران و اسلام و جهان , افراد را برای یاری ِ امام عصر (عج) , آگاه و تربیت نمایند . تا جامعه ,  از تنها ماندن امام حسین (ع) و شهید های نینوا که برای فریب دشمن های امام حسین(ع) و راحت طلبی و ترس  , به یاری امام حسین (ع) نپرداختند , عبرت گیرند . و با یاری و وعده ی خداوند تابان در قرآن مجید , و یاری عملی افراد ,  ظهور مهدی (عج) و سعادت الهی برای بشریّت در دو جهان رخ دهد .

منابع

محتشم کاشانی، کمال الدین علی، 1389، دیوان اشعار، چاپ پنجم، تهران، انتشارات نگاه

مجلسی، محمدباقر، 1372، بحارالانوار، چاپ اول، تبریز، انتشارات جاویدان

نویسنده : سید محمد حسین شرافت مولا

Translator

Translator

Translator

بسمه تعالی

تقدیم به پیشگاه مقدس امامزاده یحیی بن موسی الکاظم (ع)

آن سپیدار در میدان سرخ می ماند

آن پراحساس , چون سار های خونین مانَد

آن چکاوک با چشم های سرخ , مانا هست
بی ریا ,  در سوزش ها بسا والا هست

چون پرستو در خون های بسیار , مستی
با هزاران آه , طاوس خونین هستی

در سرشک ها با یحیی بن موسی (ع) مانیم

راه راستش را مانای سرخ می دانیم

بوسه ها با ایمان , با سرشک می ماند
در حرم بر پیمان ,  با سرشک می ماند

از همین خون ها همواره شرمسار هستیم
در همین آستان همواره سوگوار هستیم

خاک آستان تا اکسیر ِ ما می سازد
چشم خون آلود را توتیا می سازد

تا امام مهدی , خونخواه این جانان است
چشم ( بستان ) خون آلود این آستان است

متخلص به :  بستان